Άλλαξε ο τρόπος που διαβάζουμε

- Άλλαξε ο τρόπος που διαβάζουμε. Για όλα φταίει αυτός ο διάβολος, το Facebook. 

- Προτιμάει ο κόσμος τα μικρά κείμενα, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στα μεγάλα, δεν ανοίγει πια βιβλίο.

- Αντί να έχουν βιβλίο μαζί τους έχουν κινητό. Τσ τσ τσ αυτά τα νέα τα παιδιά.

Άλλαξε ο τρόπος που διαβάζουμε, θα συμφωνήσω. Τώρα αν διαβάζεις ένα μυθιστόρημα και μια μουσική αρχίζει να παίζει στο μυαλό σου, μπορείς μεμιάς να την έχεις και στα αυτιά σου. Τώρα, αν διαβάζεις και συναντήσεις κάτι πρωτόγνωρο και ενδιαφέρον, το γκουγκλάρεις, αν δεις μια λογοτεχνική αναφορά που δεν αναγνωρίζεις, το ψάχνεις με το πάτημα ενός κουμπιού. 

Αν με ρωτήσετε, δεν κάνω τίποτα από όλα αυτά· τις ταινίες, τις μουσικές, τα βιβλία τα έχω μέσα στο κεφάλι μου. Αλλά μου αρέσει που έχω τη δυνατότητα. Σαν να έχεις ατελείωτη ροή υποσημειώσεων. Και τις υποσημειώσεις σπανίως τις διαβάζω, αν και κάποιες είναι απαραίτητες [άλλες, χμ, όχι και τόσο].

Από την άλλη αυτό που στην πραγματικότητα δεν άλλαξε είναι ο τύπος του ανθρώπου που διαβάζει. Όλοι αυτοί που προτιμούν το κινητό τους, απλά δεν θα διάβαζαν έτσι κι αλλιώς. Ίσως στα μέσα μαζικής μεταφοράς να κοιτούσαν τα χέριά τους, το βερνίκι στα νύχια της διπλανής τους, στο τσακίρ κέφι μια διαφημιστική πινακίδα στον δρόμο. Ο δε συστηματικός αναγνώστης μπορεί να ξεμυαλιστεί από την πληθώρα κειμένων στο διαδίκτυο, να διαβάσει ίσως απρόσεχτα ό,τι βρει. Κι αυτό θα το έκανε, απλά με τις ετικέτες από τα σαμπουάν και τα κοσμοπόλιταν που θα έπεφταν στα χέρια του.

Αλλά το διάβασμα ενός βιβλίου είναι ξέχωρη διαδικασία. 

Τα νέα παιδιά έχουν ένα πλεονέκτημα λόγω ίντερνετ, εκτίθενται πια σε κείμενα- κι όχι μόνο εικόνα από την τηλεόραση όπως όταν ήμασταν εμείς στην ηλικία τους – και λόγω των κοινωνικών δικτύων και των inbox γράφουν πολύ περισσότερο από ο,τι ο μέσος άνθρωπος πριν είκοσι χρόνια. Έστω κι ένα στάτους στο facebook πρέπει να βγάζει οριακά νόημα, οπότε αναγκάζονται να επανακτήσουν ένα μίνιμουμ της ικανότητας στο συντακτικό και την γραμματική που είχαν στο σχολείο. Στα chat είναι σαν να αναβίωσε η αλληλογραφία. Εδώ και καιρό, δεν στέλναμε πια γράμματα, αλλά τώρα γράφουμε ο ένας στον άλλο κάθε μέρα. Στο μέλλον θα βγαίνουν τα inbox κι όχι οι αλληλογραφίες των συγγραφέων σε βιβλία. Αμέ.

Άλλαξε ο τρόπος κύριοι, το μέσον. Το μέσον ευνοεί την ανάγνωση. Όμως δεν μπορεί να φτιάξει αναγνώστες, δεν είναι αυτή η δουλειά του. Βοηθάει τον αναγνώστη λογοτεχνίας να βρει ευκολότερα αυτό που του ταιριάζει [εμείς ήμασταν τυχεροί αν είχαμε κανέναν φίλο να διαβάζει και να ανταλλάσσουμε εντυπώσεις, εγώ- που δεν είχα- ξημεροβραδιαζόμουν στα βιβλιοπωλεία χαζεύοντας ασκόπως ράφια], να ανακαλύψει πράγματα για τα βιβλία που αγαπά. Έχει επηρεάσει και τον τρόπο που γράφεται η λογοτεχνία, οι διακειμενικές αναφορές είναι πια πάρα πολλές, δεν τις φοβάται ο συγγραφέας. 

Όμως ως εκεί. 

Το ίντερνετ δεν φταίει που είναι λίγοι οι αναγνώστες στην Ελλάδα. Είναι μια καλή δικαιολογία για να μην ψάξουμε βαθύτερα το θέμα, να μην αναγκαστούμε να πάρουμε βιβλία στα παιδιά μας, να μην ανοίξουμε ένα μυθιστόρημα, να μην έχουμε βιβλιοθήκη στα σπίτια και στα σχολεία μας, να αρκούμαστε σε αμόρφωτους δασκάλους και φιλόλογους που ασχολούνται μόνο με την κλίση του ειμί. Οι δικαιολογίες δεν λύνουν το πρόβλημα. 

Εγώ πάλι έχω από καιρό λύσει αυτά τα λεπτά θέματα μέσα μου, θα χρησιμοποιώ το ίντερνετ προς το συμφέρον μου. Θα μπαίνω σε sites και σε blogs για να δω τι θα διαβάζω έπειτα, θα ακούω –και θα φτιάχνω- διαδικτυακές εκπομπές για το βιβλίο, θα γνωρίζω όλο και περισσότερους βιβλιόφιλους, θα στήνω καυγάδες και πηγαδάκια στα groups του facebook για τα βιβλία, θα γκουγκλάρω το τάδε και θα μαθαίνω το δείνα. Γιατί ο κόσμος του διαδικτύου είναι η χαρά του (σαβουρο)αναγνώστη σαν την αφεντιά μου. 

  

                                                                                   Κατερίνα Μαλακατέ