"Οστάνδη 1936", Volker Weidermann

Μια περίεργη αγάπη συνδέει αυτούς τους δύο άντρες από χρόνια. Ο Τσβάιχ, δέκα χρόνια μεγαλύτερος, ιδιοκτήτης πύργου, κοσμοπολίτης, πετυχημένος συγγραφέας βιβλίων με πωλήσεις χιλιάδων αντιτύπων- και ο Ροτ, πετυχημένος δημοσιογράφος, επιφυλλιδογράφος της Frankfurter Zeitung τη δεκαετία του ’20, συγγραφέας όχι πολύ πετυχημένων μυθιστορημάτων, τα οποία θυμίζουν ανταποκρίσεις, πότης και γλεντζές, που ζει σε δωμάτια ξενοδοχείων, σπάταλος, άνθρωπος της παρέας και της κουβέντας, τριγυρισμένος διαρκώς από φίλους, ακροατές, θαυμαστές.

Εκείνο το καλοκαίρι στην Οστάνδη μαζεύτηκαν ένα σωρό Γερμανοί αυτοεξόριστοι διανοούμενοι-  ο Τόλλερ, ο Καίσλερ, ο Έγκον Κις- αλλά οι δυο που ξεχώριζαν, τόσο διαφορετικοί και τόσο φίλοι, ήταν ο Ροτ κι ο Τσβάιχ. Ο ένας πάντοτε τρισάθλιος και χρεωμένος, ο άλλος πάντοτε καλοβαλμένος και πλούσιος. Και οι δύο Γερμανοί και Εβραίοι, που όμως άργησαν κάπως να καταλάβουν τι συμβαίνει. Ο Ροτ, αν και νοσταλγός της Αυτοκρατορίας, συνειδητοποίησε νωρίτερα τον ζόφο. Ο Τσβάιχ έφυγε οριακά, δεν μπορούσε να αποδεχτεί την απαγόρευση των βιβλίων του, την πτώση των πωλήσεων τους. 

Η φιλία τους μοιάζει περίεργη, άνιση, ο Ροτ είναι αλκοολικός και άφραγκος, στηρίζεται στον Τσβάιχ για να τον φροντίσει. Από την άλλη ο Τσβάιχ δεν αποδέχεται πάντα αυτόν τον ρόλο. Πάνω τους κρέμεται το φάντασμα του Πολέμου που έρχεται και του φασισμού.

Ένα περίεργο βιβλίο, ανάμεσα στη μυθιστορία και την ιστορία είναι το «Οστάνδη 1936. Το καλοκαίρι πριν από το σκότος», του Volker Weidermann. Ένα εξαιρετικά γοητευτικό αφήγημα, με πρωταγωνιστές δυο σούπερ σταρ της Γερμανικής λογοτεχνίας του Μεσοπολέμου. Δυο σταρ που η μοίρα τους επιφύλασσε αντίστροφη πορεία, ο ένας αναγνωρισμένος εν ζωή, έπειτα κάπως αγνοημένος, που τον «ανακαλύπτουμε ξανά». Κι ο άλλος τελείως καταφρονεμένος στη ζωή, που τώρα χαίρει απόλυτης εκτίμησης. 

Η αφήγηση έχει στοιχεία ειρωνείας, ο συγγραφέας προϋποθέτει πως ξέρουμε πολλά και για τον Ροτ και για τον Τσβάιχ και για αυτό κάποιες λεπτομέρειες μοιάζουν σχεδόν σατιρικές, για το πόσο διαφορετική είναι η καθημερινότητα από την αιωνιότητα. 

Εγώ ομολογώ πως αγαπώ τα βιβλία και των δυο, που είναι ακραία διαφορετικά, και πως δεν ήξερα καθόλου για την προσωπική τους διασύνδεση. Το βιβλίο αυτό, που τους συνδέει, βιογραφία περίπου, με γοήτευσε και με κράτησε ως το τέλος. Είναι ένα βιβλίο για την Ιστορία, και τη λογοτεχνία, και την πολιτική και κατορθώνει να πει πολλά και για τα τρία.



                                                           Κατερίνα Μαλακατέ

"Οστάνδη 1936. Στέφαν Τσβάιχ και Γιόζεφ Ροτ. Το καλοκαίρι πριν από το σκότος", Volker Weidermann, μετ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα, 2017, σελ. 191