"Το τελευταίο πέταγμα του φλαμίνγκο", Mia Couto

Ξεκίνησα να διαβάζω «Το τελευταίο πέταγμα του φλαμίνγκο" γιατί κάτι έλεγε για ιπτάμενα πέη μες στη μέση της Εθνικής στο οπισθόφυλλο. Όχι, δεν είμαι τόσο ρηχή, ξεκίνησα να διαβάζω «Το τελευταίο πέταγμα του φλαμίνγκο» γιατί ο Μία Κότου είναι μάλλον ο πιο μεταφρασμένος Μοζαμβικιανός συγγραφέας των καιρών μας. Τι συγγραφέας; Η Μοζαμβίκη είναι ελεύθερο κράτος κι όχι Πορτογαλική αποικία από το 1975. Μιλάμε για ένα κράτος εντελώς νεαρό, με μπλεγμένες εθνικές ταυτότητες ακόμα και γλώσσα. Επισήμως μιλιούνται τα Πορτογαλικά, αλλά υπάρχουν ένα σωρό τοπικές αφρικανικές διάλεκτοι και κάποιες κρεολικές, στις οποίες συνεννοούνται οι άνθρωποι. Ο Μία Κότου είναι ένας λευκός Αφρικανός, με κουλτούρα που πατάει και στην χώρα του και στην Πορτογαλία, γράφει σε ένα περίεργο γλωσσικό ιδίωμα μεταγράφοντας τα προφορικά πορτογαλικά της χώρας του, συχνά με λάθη ως προς το επίσημο συντακτικό. Και τον απασχολεί φυσικά το θέμα της ταυτότητας. 

Ένας Ιταλός επιτετραμμένος του ΟΗΕ φτάνει στην Μοζαμβίκη για να ερευνήσει γιατί οι κυανόκρανοι εκρήγνυνται. Δεν μένει τίποτα από αυτούς, παρά μόνον τα πέη τους, ένα μάλιστα καταλήγει μες στη μέση της Εθνικής οδού. Ο Εστεβάου Ζόνας, ο επικεφαλής της περιοχής, του δίνει κοντά κι έναν διερμηνέα. Κι έτσι ξεκινά μια ιστορία που καταλήγει σε νέες που φαίνονται γριές, και μάγους, και μια πουτάνα μάγισσα, την Άνα Ακχαινά. Εμείς ακούμε την αφήγηση του διερμηνέα, δεν είναι ακριβώς ο κεντρικός ήρωας, στην κουλτούρα της Μοζαμβίκης εξάλλου η ατομικότητα είναι ανύπαρκτη ως έννοια. Πρόκειται για τον μεταφραστή της ιστορίας και ολόκληρης της πόλης. 

Μιλάμε για ένα περίεργο μίγμα ρεαλισμού και φαντασίας, που έχει να κάνει με την ίδια τη συνείδηση της χώρας και των ανθρώπων της. Ο Κότου μιλάει για τον εμφύλιο, για την εξάρτηση από ξένες χώρες, για τον τρόπο που βλέπουν οι άνθρωποι τα πράγματα. Μιλάει για εξωφρενικά πράγματα με τον πιο φυσικό τρόπο και μέσα σε όλον αυτόν τον ορυμαγδό κατορθώνει να περάσει μια ηρεμία, μια απόκοσμη ησυχία μέσα σε εκρήξεις και μάγους πως τελικά όλα θα πάνε καλά. Γιατί οι άνθρωποι στη Μοζαμβίκη έτσι έχουν μάθει να επιβιώνουν, βγάζοντας τα κόκαλά τους και απλώνοντάς τα σε δέντρα να ξεκουραστούν, μένοντας μια άμορφη εύπλαστη μάζα που περικλείει όλη τη σοφία του κόσμου. 

Απόλαυσα τα φλαμίνγκο, δεν ένιωσα τίποτα οικείο στην ατμόσφαιρα, στον τρόπο γραφής, στη νοοτροπία. Κι αυτό είναι που το έκανε τόσο ενδιαφέρον και αληθινό. Δεν γράφει ένας δυτικός αποικιοκράτης για τη Μοζαμβίκη. Εδώ γράφει ένας Αφρικανός.


                                                                       Κατερίνα Μαλακατέ

"Το τελευταίο πέταγμα του φλαμίνγκο", Mia Couto, μετ. Νίκος Πρατσίνης, εκδ. Gutenberg, 2020, σελ. 324

Υ.Γ. 42 Εν τω μεταξύ τι φάση, για πείτε εσείς που ξέρετε πορτογαλικά, πώς το Couto προφέρεται Κότου;