"The Sympathizer", Viet Thanh Nguyen

By Source, Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=50590783

Ο Viet Thanh Nguyen είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Αμερικανοβιετναμέζος που μετανάστευσε στην Αμερική πολύ μικρός, μιας και η οικογένειά του βρέθηκε στα προσφυγικούς καταυλισμούς το 1975 μετά την πτώση της Σαϊγκόν. Το πρώτο του βιβλίο, “The Sympathizer”, πήρε το Πούλιτζερ του 2016, ενώ σάρωσε σχεδόν σε όλα τα Αμερικάνικα βραβεία. 

Είναι δύσκολο να προσδιορίσεις το είδος του μυθιστορήματος που έγραψε ο Nguyen. Είναι ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα, ένα κατασκοπικό μυθιστόρημα, ένα πολιτικό θρίλερ, ένα βιβλίο για την αναζήτηση της ταυτότητας και της πατρίδας; Είναι όλα αυτά κι ίσως τίποτα μαζί. Ο ανώνυμος αφηγητής, και βασικός πρωταγωνιστής, γράφει σε πρώτο πρόσωπο την απολογία του. Πρόκειται για έναν διπλό πράκτορα, έναν άντρα μικτής καταγωγής- μισός Βιετναμέζος, μισός λευκός [ο καθολικός ιερέας πατέρας του αποπλάνησε την 13χρονη υπηρετριούλα του]- που είναι η ορντινάτσα ενός αξιωματικού του Βιετναμέζικου στρατού. Όταν η Σαϊγκόν πέφτει και η χώρα περνά στα χέρια των Βιετκόνγκ, διαφεύγει μαζί με τον ανώτερό του στην Αμερική. Ζει την προσφυγιά, την έλλειψη της αξιοπρέπειας, είναι μόνος παντού, δεν μπορεί να νιώσει πατρίδα του κανέναν τόπο. Γοητεύεται από τον δυτικό πολιτισμό, αγαπά την τέχνη, την άνεση, την κουλτούρα, παραμένει όμως ένας πιστός κομμουνιστής, στέλνει συνεχώς πληροφορίες στον καθοδηγητή του- και καλύτερό του φίλο- στους Βιετκόνγκ. 

Υπάρχει ένα ολόκληρο μέρος όπου ο ήρωας δουλεύει ως «σύμβουλος» ενός κινηματογραφιστή για μια ταινία. Κι εκεί επιμένει να υπάρχουν στο καστ κανονικοί Βιετναμέζοι- όχι απλά άτομα της κίτρινης φυλής, Κινέζοι ή Φιλιππινέζοι ας πούμε- και να έχουν ατάκες πού και πού. Η κριτική για το «Αποκάλυψη τώρα» αλλά και το «Πλατούν» είναι σαφής. Οι Αμερικάνοι σκηνοθέτες, αν και έφτιαξαν αριστουργηματικές ταινίες για το θέμα, το είδαν τελείως αμερικανοκεντρικά- οι Βιετναμέζοι στις ταινίες τους ή ανατινάσσονται και πεθαίνουν ή βιάζουν και σκοτώνουν, χωρίς ποτέ να μιλάνε. 

Ο ήρωας είναι μιγάς. Δεν ανήκει σε καμία από τις δύο χώρες, σε καμιά από τις δύο φυλές, καταλαβαίνει- και δεν καταλαβαίνει- καμία από τις δύο κουλτούρες. Δεν θα τον παντρευόταν καμία, ούτε Αμερικάνα, ούτε Ανατολίτισσα. Είναι βαθιά μοναχικός, με μόνο σημείο αναφοράς τη μάνα του, που πέθανε στα τριάντα τέσσερά της, αφού έζησε μια φρικτή ζωή γεμάτη στερήσεις. Κι αυτός αφιερώνει τη ζωή του στην κατασκοπεία, μόνο για να συνειδητοποιήσει κάποτε πως όποιος έχει δύναμη την καταχράται. Όταν ξαναγυρνά στην πατρίδα του καταλαβαίνει καλά αυτή την απλή αλήθεια.

Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για μια εκπληκτική καταγραφή, για μια άλλη οπτική γωνία για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για τον οποίο έχουν χυθεί τόνοι μελάνι στην Αμερική, ποτέ όμως με αυτόν τον τρόπο. Η γραφή του Nguyen έχει εξαιρετικό ρυθμό, σε συνεπαίρνει, ώρες ώρες θέλεις να διαβάσεις αράδες φωναχτά για να καταλάβεις τη μουσικότητά τους. Κάποιες άλλες το ύφος του μοιάζει κάπως ακαδημαϊκό και διδακτικό. Πάντως μιλάμε για ένα βιβλίο βαθύ, σπαρακτικό, που ασχολείται με θέματα καυτά και πανανθρώπινα ενώ ταυτόχρονα διηγείται μια συγκλονιστική ιστορία.  

                                                                   Κατερίνα Μαλακατέ

"The Sympathizer", Viet Thanh Nguyen, Grove Press, 2015, pg.371

Υ.Γ. 42 Στα Ελληνικά "Ο συνοδοιπόρος" κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Utopia σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη