Πρωτογνώρισα τον Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ διαβάζοντας (σε αγγλική μετάφραση) πριν κάποια χρόνια το δεύτερο του μυθιστόρημα, το «Περί φυσικής της μελαγχολίας». Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ανάγνωσμα, γραμμένο μεταμοντέρνα και αποσπασματικά, με πάρα πολλές διακειμενικές αναφορές, που δίνει ανάγλυφα την πολιτική κατάσταση στην Βουλγαρία πάνω στην αλλαγή, το πώς νιώθει ένας πολιτής σε αυτές τις χώρες, φτιάχνοντας έναν κειμενικό λαβύρινθο στηριγμένο πάνω στον μύθο του Μινώταυρου.
Το "Φυσικό μυθιστόρημα" είναι το πρώτο του βιβλίο (και το δεύτερο που μεταφράζεται στα ελληνικά). Και λέω πρώτο κι όχι πρωτόλειο, γιατί δεν έχει κανένα από τα ελαττώματα των πρώτων προσπαθειών, είναι ολοκληρωμένο και επικεντρωμένο στο θέμα. Ο συγγραφέας μάς μιλά για τον χωρισμό από τη γυναίκα του, που έμεινε έγκυος από έναν άλλον άντρα, για την καθημερινότητά του, για τις γάτες και το γράψιμο, και για το νόημα της ζωής.
Ο αφηγητής πετάγεται από το ένα θέμα στο άλλο, φαινομενικά χωρίς ειρμό, όπως θα ήταν οι σκέψεις μας ανάκατες. Όμως το κάθε κομμάτι δεν έχει την αναρχία της καθημερινής ζωής, το κάθε κομμάτι, έστω κι αν είναι τρεις σελίδες και μιλάει για μύγες, για τη σπουδαιότητα της τουαλέτας, ή για κάτι βαθιά υπαρξιακό, έχει αρχή μέση και τέλος. Έτσι, μέσα σε αυτό το χάος των συνειρμών, έχεις την αίσθηση του κλεισίματος, ο συγγραφέας παρηγορεί τον εαυτό του και τον αναγνώστη, οι ατάκτως ερριμμένες εμμονές μας ίσως είναι το μόνο που μπορεί να βάλει τάξη στο χάος.
Αυτό που συμβαίνει στον αφηγητή, η αίσθηση της ματαιότητας και του κενού, δεν σε πνίγει. Αντίθετα φαίνεται σαν να είναι η φυσική ροή των πραγμάτων- εξ ου και ο τίτλος, το «φυσικό μυθιστόρημα». Πρόκειται για ένα βιβλίο που μελετά την ανθρώπινη φύση, ίσως με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, ο αφηγητής καταπιάνεται με τον ίδιο του τον εαυτό. Το κείμενο με συνεπήρε, το τελείωσα με την μία, η αποσπασματικότητα -που συνήθως με αποτρέπει-, εδώ λειτούργησε περίπου σαν εργαλείο κάθαρσης, ένιωσα οικεία, πως η θλίψη ήταν και δική μου, βυθίστηκα σε αυτήν, κι έπειτα αναδύθηκα στην επιφάνεια. Κι αυτό ίσως να είναι ένας από τους ορισμούς της καλής λογοτεχνίας.
Κατερίνα Μαλακατέ
"Φυσικό μυθιστόρημα", Georgi Gospodinov, μετ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδ. Ίκαρος, 2020, σελ. 180
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου