Ξεκίνησα τον Άνδρα με κόκκινο μανδύα του Τζούλιαν Μπαρνς σχεδόν μόλις βγήκε στα ελληνικά γιατί χρειαζόμουν παρηγοριά. Ήξερα πως ο αγαπημένος Μπρανς, ό,τι κι αν είχε γράψει, θα μου κρατούσε καλή συντροφιά μέσα στην καραντίνα. Είμαι μεγάλη drama queen δεν γράφω και δεν διαβάζω σοβαρά όταν τα ψυχολογικά μου είναι στα τάρταρα. Και δεν είχα άδικο, ο Μπαρνς με συντρόφευσε καλά. Και τελικά διάβασα σοβαρά.
Αν προσπαθήσουμε να ορίσουμε τι έγραψε ο Μπαρνς, μπορούμε να σταθούμε στον όρο βιογραφία και να ξεμπερδέψουμε. Θα έχουμε αδικήσει κάπως το βιβλίο και τις λογοτεχνικές του αρέτες, αλλά θα είμαστε καλά με τους ορισμούς. Στην πραγματικότητα ο Μπαρνς αδιαφορεί για αυτούς, δεν έγραψε καν μια μυθιστορηματική βιογραφία, έφτιαξε ένα υβρίδιο, απεύθυνεται στον αναγνώστη, απευθύνεται στον εαυτό του, ο αφηγητής μάς λέει από πού εμπνεύστηκε, μας δείχνει πίνακες, μας λέει για τις πηγές του, διαβάζει μυθιστορήματα, κάνει όλα όσα δεν πρέπει θεωρητικά να κάνει, σπάει τη φόρμα και δεν τον νοιάζει, γιατί θέλει να πει μια ιστορία∙ και τη λέει εκπληκτικά, κι όλα τα άλλα --ναι, και οι ορισμοί-, μοιάζουν αδιάφορα.
Αφορμή για να γραφτεί αυτό το βιβλίο ήταν ο πίνακας «Dr.Pozzi at home», του John Singer Sargent. Εκεί απεικονίζεται ένας άντρας, όμορφος, ντυμένος με έναν κατακκόκκινο μανδύα, με φοβερά δάχτυλα-- θα μπορούσε να είναι πιανίστας, αλλά είναι χειρουργός. Ένας γυναικολόγος, στον οποίο όλες οι γυναίκες χρωστάνε πολλά, γιατί μελέτησε τον Λίστερ, κι έφερε στη Γαλλία την αντισηψία, κάνοντας τη γυναικολογία ξέχωρη επιστήμη. Ένας άνθρωπος της καλής κοινωνίας αν και μάλλον ταπεινής καταγωγής, την εποχή της «Παρακμής» του τέλους του αιώνα, που έμπαινε σε όλα τα κοσμικά σαλόνια. Ένας κακός σύζυγος και πατέρας, που είχε πολλές ερωμένες, ανάμεσά τους και τη διαβόητη Σάρα Μπερνάρ. Τον βρίσκουμε το 1885 να επισκέπτεται το Λονδίνο και τον Χένρι Τζέημς, μαζί με τον Πολινιάκ και τον κόμη Μοντεσκιού. Σχεδόν αγνοημένοι πια σήμερα οι δανδήδες ποιητές, αλλά συμπρωταγωνιστές του Πότσι στη κατά Μπαρνς βιογραφία του. Πάνω στον Μοντεσκιού, πανέμορφο, ευγενή, ομοφυλόφιλο δανδή στήνει ο Ουισμάνς στο Ανάστροφα τον Ντεζ Εσέντ. Αλλά κι ο Προυστ στο Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο τον κόμη Σαρλί. Σε αυτή την φοβερή φιγούρα, στον άνθρωπο που επιχρύσωσε μια χελώνα, χωρίς να τον νοιάζει αν πέθανε, δίνει κι ο Μπαρνς κεντρικό ρόλο, αυτή τη φορά με το όνομά του. Καθώς και σε όλη τη λογοτεχνική παρέα της εποχής στη Γαλλία. Ε, δεν θα μπορούσε μέσα στην παρακμή να μην κάνει κι εμφανίσεις κι ο ίδιος ο Όσκαρ Ουάιλντ αυτοπροσώπως.
Ομολογώ πως η ιστορία ήταν για μένα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα γιατί περιείχε το "λογοτεχνικό κουτσομπολιό" της εποχής, πάντα με εντυπωσιάζει πόσο μοιάζουν σε αυτό τα λογοτεχνικά σινάφια ανά τους αιώνες και τις χώρες, εντάξει, εδώ δεν μονομαχούμε (με όπλα) για ψύλλου πήδημα. Το τέλος τους αιώνα (fin de siecle), η παρακμή (decadence) και οι αλλαγές στην κοινωνική διαστρωμάτωση με το τέλος της αριστοκρατίας αλλά και στην επιστήμη και την τεχνολογία περιγράφονται τόσο γλαφυρά που νιώθεις πως ζεις μέσα σε αυτόν τον εντελώς ξένο για τα δεδομένα μας κόσμο. Ο Άνδρας με κόκκινο μανδύα είναι από τα βιβλία που σε βάζουν ξανά σε αναγνωστικό ρυθμό, δεν θέλεις να αφήσεις από τα χέρια σου, ούτε όμως να τελειώσουν. Ο Μπαρνς γράφει στον επίλογο πως έμπνευσή του για να γραφτεί αυτή η ιστορία, πέρα από τη δεδομένη γαλλοφιλία του, ήταν και η παραδοξότητα του Brexit. Τον κατανοώ. Και τον αγαπώ, που κατάφερε όλον αυτόν τον συσσωρευμένο πολιτικό θυμό να τον κάνει τέτοιου είδους λογοτεχνία.
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου