29/3/23

Δεκατέσσερα χρόνια ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

 




Χμ, δεκατέσσερα χρόνια Διαβάζοντας, κοινώς στην ενήλικη ζωή μου, πιο πολλά χρόνια έχω μπλογκ, παρά δεν έχω. Είναι μια σκέψη σχεδόν τρομακτική, η έκθεση που προϋποθέτει η συνεχής παρουσία με κείμενα τόσα χρόνια. Πόσα κείμενα μπορεί να είναι καλά. Πόσα πολύ άσχημα. Η παρουσία, με κείμενα για τα βιβλία των άλλων, άρα μια έκθεση καμουφλαρισμένη. Στην πράξη, το μπλογκ αυτό, είναι ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης.

Αν σκεφτεί κανείς πώς άρχισε, ποια ήταν η συνέχεια, πού καταλήξαμε. Αντικατοπτρίζεται στον τρόπο γραφής που με τα χρόνια αλλάζει, στο τι έγραφα για ένα βιβλίο πριν τόσον καιρό, και τι γράφω τώρα. Κι είναι και μια σπουδή, για το πόσο πιο ελεύθερα γράφουμε όταν δεν μας κοιτάει κανείς, και πόσο όταν νιώθουμε, δικαίως ή αδίκως, πως τα φώτα είναι στραμμένα πάνω μας.

Δεν ξέρω αν ονειρεύτηκα κάτι από όλα αυτά που προέκυψαν επειδή άνοιξα το μπλογκ μια νύχτα πριν από δεκατέσσερις αιώνες. Ή μάλλον ξέρω. Τίποτα δεν τόλμησα να ονειρευτώ. Σαν ημερολόγιο το κρατούσα, σαν ένα πρώιμο goodreads χωρίς συνοδοιπόρους.

Τώρα με συνοδοιπόρους.

Άλλαξε ο τρόπος που διαβάζω λογοτεχνία σε αυτά τα χρόνια;

Μα θα ήταν τελείως παράλογο να μπαίνω συνεχώς στο ίδιο ποτάμι. Θα ήταν εντελώς αψυχολόγητο, να κρύψω την αλλαγή μου. Πάντα στην πραγματικότητα αυτό που έκανε το Διαβάζοντας αυτό που είναι, δεν ήταν οι περίτεχνες λέξεις, ούτε οι βαθυστόχαστες σοφίες του για τη λογοτεχνία, ήταν μόνον ο ρυθμός. Ο ρυθμός ο δικός μου, που φαίνεται όταν διαταράσσεται, που με αφήνει εκτεθειμένη σε κοινή θέα αλλά με κρύβει κιόλας. Αυτό κάνουμε οι γραφιάδες και με τα βιβλία μας, ντύνουμε το βίωμα σαν το κρεμμύδι, αλλά στον πυρήνα του, είμαστε εμείς.

Ξαναγυρνώ στην συνειρμική γραφή της παιδικής μου ηλικίας, έχοντας κάνει τον πλήρη κύκλο της λογικής. Έχοντας τιθασεύει αυτά που γράφω και μετά αφήνοντας τα πάλι ελεύθερα, πάλι ανάκατα, πάλι κυματιστά. Ο κυματισμός της γραφής κρατά το μπλογκ τόσα χρόνια ανοιχτό. Ξέρω πως ίσως πια δεν αφορά κανέναν. Αφορά μόνον εμένα πάλι. Ένας πλήρης κύκλος.

Στην ενήλικη ζωή μου πιο πολλά χρόνια έχω μπλογκ, παρά δεν έχω.


22/3/23

Τα αν της γραφής

 




Το γράψιμο σε βρίσκει. Σε βρίσκει ένα βράδυ αργά, πιωμένο, κι αντί να ξεσπάς την καψούρα σου σε σκυλοτράγουδα, την ξεσπάς σε σημειωματάρια. Σε βρίσκει σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου όταν είσαι έντεκα χρονών. Σε βρίσκει στα βαθιά χασμουρητά όταν σκαλίζεις ακατάληπτους στίχους στις άκρες των βιβλίων. Α, τα βιβλία. Κι αυτά σε βρίσκουν. Αν δεν σε βρουν, δεν σε βρήκε το γράψιμο πραγματικά.

Το ταλέντο χτυπάει στις γωνίες, σε ρίχνει σε τεράστια ανοιχτή άβυσσο. Για να μετρηθείς μαζί του, πρέπει να αναμετρηθείς με όλη τη σκοτεινιά σου. Θα σε ρουφήξουν και τα δυο. Ταλέντο είναι η ικανότητα να εκτεθείς, η βαθιά καταβύθιση. Όλα τα άλλα, θα στα μάθουν τα βιβλία των άλλων. Το γράψιμο μαθαίνεται, έχει κανόνες και νόμους, κι όταν τους σπάσεις, αφού τους καταλάβεις και τους ενστερνιστείς, τότε ελευθερώνεσαι. Έχει δυο κεφάλια η προσπάθεια στην τέχνη, αν δεν μελετήσεις τι κάναν οι άλλοι, θα κάνεις μόνον του κεφαλιού σου. Αλλά οι φιλόλογοι ως επί το πλείστον δεν γράφουν. Γιατί δεν είναι ικανή συνθήκη η μελέτη. Πρέπει τα κείμενα να περνάνε μέσα σου.

Η γλώσσα ξεκινάει από τις βαθύτερες συνάψεις του εγκεφάλου μας, κάθε φορά που διηγείσαι μια ιστορία, χρωματίζει τις αναμνήσεις, τους δίνει ρυθμό και ένταση. Η γλώσσα είναι η μνήμη μας, οι λεπτές αποχρώσεις της πραγματικότητας τής ανήκουν. Μόλις το καταλάβει ο γραφιάς αυτό, γίνεται αδηφάγος, αρπακτικό. Κανείς δεν μένει έξω από το χορό, όλα είναι ιερά κι ανίερα. Στα κείμενα σκοτώνεις το παιδί και τη μάνα σου. Η τέχνη αποχαλινώνει, όλες οι αναστολές μπαίνουν σε αναστολή, μετά πρέπει να τις βάλεις μόνος σου στη νέα θέση τους. Αν παραμείνεις στη διάσπαση και την καταστροφή, η τέχνη θα σε τελειώσει. Μα όποιος δεν ξανοίγεται στα βαθιά, δεν γράφει.

Οι λέξεις πατάνε πάνω μας. Οι λέξεις έχουν βάθος μόνον όταν δανείζονται από τις εμμονές, τις λαχτάρες και τις διαστροφές μας. Αν πιστεύω σε κάτι μεταφυσικό, είναι η αναπόφευκτη κλίση μας σε κάτι. Αυτό το κάτι που δεν ορίζουμε. Ορίζουμε όμως όλα τα άλλα. Αν πιστεύω σε κάτι μεταφυσικό είναι ο έρωτας. Όλα ξεκινούν από την καύλα. Ο γάμος από συμφέρον είναι πάντα μέτριος. 

Γράψιμο είναι το διαρκές σφυροκόπημα στο καναβάτσο από όλες τις μπάντες. Να πονάς ολόκληρος και να συνεχίζεις, γιατί δεν μπορείς τίποτ’ άλλο να κάνεις. Κι ας διαλυθείς έπειτα, κι ας μην υπάρχεις. Αν δεν γράφεις για να υπάρχεις, καλύτερα να μη γράφεις.

                                 Κατερίνα Μαλακατέ



10/3/23

"Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές", Έρση Σωτηροπούλου



Η Έρση Σωτηροπούλου έγραψε το "Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές" το 1999, στο γύρισμα της χιλιετίας, σε μια εποχή ευφορίας για την Ελλάδα, που λίγα πράγματα προμήνυαν τι θα μας συμβεί στα επόμενα 24 χρόνια. Και παρόλο που σε πολλά σημεία έχει στοιχεία φάρσας, μοιάζει να προλέγει αυτά που έπονταν, σαν να έχει ρουφήξει, με έναν σκοτεινό και κάπως κωμικό τρόπο, τη μαυρίλα που θα ακολουθούσε.

Οι κεντρικοί χαρακτήρες στο Ζιγκ ζαγκ είναι αποσπασματικοί και σπασμένοι, ποτέ δεν τους βλέπουμε ούτε τους καταλαβαίνουμε πλήρως, την ιστορία τους τη μαθαίνουμε κομμάτι κομμάτι ή και καθόλου. Ο Ισίδωρος ή αλλιώς Σιντ (φαντάζομαι από το Βίσιους), δεν δίνει δεκάρα που είναι άνεργος, ζει με μια Μάινα που όλο λέει «Για σου Μαρία» και πίνει από το πρωί, η αδελφή του η Λία, ζει μέσα σε έναν θάλαμο νοσοκομείου, γιατί πάσχει από henvmb, το ανάποδο του Aids, και περιμένει να πεθάνει. Ο νοσοκόμος Σωτήρης, ανέραστος κι επιδειξίας. Μια πολύ αδύνατη γυναίκα που τη λένε Τζούλια ή αλλιώς Μπλακ Μάτζικ και μια δωδεκάχρονη, η Νίνα.

Φόντο ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι, από αυτά που ο καύσωνας απορροφά κάθε ικμάδα. Οι ήρωες της Σωτηροπούλου ψάχνουν την αγάπη, χωρίς να είναι σίγουρο πως μπορεί να νιώσουν οτιδήποτε, ούτε έρωτα, ούτε θλίψη, ούτε δέος μπροστά στον θάνατο. Κι όμως αυτό τους αδικεί, όλα τα νιώθουν, για αυτό φέρονται έτσι. Είναι τραυματίες της ζωής ενηλικιώνονται σε μια εποχή που όλα τα διαλύει, μένουν πολύ λίγα, πολύ φτηνά πράγματα για να κρατηθεί κανείς. Και μερικές φορές μένει μόνο ο ένας για τον άλλον. Ακόμα κι όταν δεν του κρατάει το χέρι όσο πεθαίνει.

Η γραφή είναι κοφτερή, η γλώσσα χωρίς καλλωπισμούς και φτιασίδια, παλλόμενη και ζωντανή στους διαλόγους, κοφτή όσο πρέπει στην αφήγηση. Η συγγραφέας χειρίζεται τον παραλογισμό της πραγματικότητας με πικρό χιούμορ, μια αίσθηση υπερβατική, πως μόνο στην παράνοια μπορούμε να αντέξουμε. Της αρέσει η δύναμη του τυχαίου, οι συμπτώσεις που συνδέουν τους ανθρώπους χωρίς κανέναν λόγο, τα ευφυολογήματα. Της αρέσει να γράφει κινηματογραφικά, συχνά έχεις την αίσθηση πως τελειώνει μια σεκάνς. Από την άλλη, η εστίαση συνεχώς αλλάζει, διαβάζουμε την ιστορία πότε από τον έναν ήρωα και πότε από τον άλλον, η πλοκή υφαίνεται μέσα από θραύσματα, λογοτεχνικά μιλάμε για ένα βιβλίο δουλεμένο, με τεχνικές, και υπόβαθρο. Η μικρή Νίνα που γράφει, και της ζητάνε να «γράφει ωραία» μοιάζει λίγο με το άλτερ ίγκο της Σωτηροπούλου. Το γράψιμο είναι ελευθερία, κι ασέβεια και αναρχία, πηγάζει από τα σκοτάδια μας. Αυτό μαθαίνει μια δωδεκάχρονη. Κι εμείς.

Το 2008 μετά από ενέργειες του Κωνσταντίνου Πλεύρη βγήκε δικαστική απόφαση που ζητούσε την απόσυρση του Ζιγκ ζαγκ από τις σχολικές βιβλιοθήκες-- το κατηγόρησαν για «χυδαιότητα, βωμολοχία και πορνογραφία». Στην πραγματικότητα, αν κι όλα αυτά είναι εξόχως δελεαστικά, κι εξαιρετική διαφήμιση, δεν έχουν κεντρικό ρόλο στο βιβλίο. Η χυδαιότητα, αν υπάρχει στο μυθιστόρημα, είναι γιατί υπάρχει και στη ζωή μας.




                                  Κατερίνα Μαλακατέ


"Ζιγκ Ζαγκ στις νεραντζιές", Έρση Σωτηροπούλου, εκδ. Πατάκη, 2020 (α' 1999 Κέδρος), σ.260

8/3/23

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ BOOKTALKS






*συντονίζει η Κατερίνα Μαλακατέ

Τα εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής του Booktalks γίνονται τόσο διά ζώσης στο βιβλιοπωλεία μας (Αρτέμιδος 47, Π. Φάληρο), όσο και διαδικτυακά.

Το κόστος είναι 210€ σε δύο δόσεις ή 200€ εφάπαξ για κάθε κύκλο 10 τρίωρων συναντήσεων.


Το πρόγραμμα των Εργαστηρίων Γραφής για την Άνοιξη 2023


1ος κύκλος: κάθε Παρασκευή 6-9.μ.μ. στο βιβλιοπωλείο.

Έναρξη: Παρασκευή 17/3/2023 (10 τρίωρες συναντήσεις)


2ος κύκλος : κάθε Πέμπτη 6-9μ.μ. στο βιβλιοπωλείο

Έναρξη: Πέμπτη 23/3/2023


2ος κύκλος Διαδικτυακό Εργαστήριο Γραφής: κάθε Δευτέρα 8-11μ.μ. μέσω zoom

Έναρξη: Δευτέρα 20/3/2023


3ος κύκλος: κάθε Τετάρτη 6-9μ.μ. στο βιβλιοπωλείο

Έναρξη: Τετάρτη 15/3/2023


Τα εργαστήρια γραφής μας διαρθρώνονται σε τρεις κύκλους.

Στον πρώτο κύκλο οι συμμετέχοντες εξοικειώνονται με τα βασικά της πεζογραφικής γραφής, τον αφηγητή, τους ήρωες, τους διαλόγους, τη διάθρωση της πλοκής, τον χειρισμό του χρόνου και του χώρου, το ύφος κ.ο.κ. Όλα δομημένα, με σημειώσεις. Και συστηματοποιούν το γράψιμό τους.

Για να λάβει κανείς μέρος χρειάζεται κυρίως η διάθεση να ασχοληθεί με το γράψιμο, μιας και απαιτείται η συγγραφή ενός διηγήματος περίπου 500 λέξεων την εβδομάδα.

Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Προκύπτουν τόσο από το γράψιμο συντεταγμένα κάθε εβδομάδα, όσο και από την έκθεση αυτών των κειμένων στο πλαίσιο της μικρής, προσπατευμένης ομάδας.


Στον δεύτερο κύκλο ασχολούμαστε με κάθε είδος ξεχωριστά, οι συμμετέχοντες ασκούνται στη συγγραφή αστυνομικού, ερωτικού, ιστορικού, φανταστικού διηγήματος κ.ο.κ. και εμβαθύνουν ακόμα περισσότερο στις βασικές τεχνικές της πεζογραφίας.


Ο τρίτος κύκλος αφορά το πέρασμα σε μεγαλύτερα κείμενα, πώς στήνεται μια μεγάλη σε έκταση αφήγηση, τι απαιτείται, πώς μπορεί κανείς να ξεπεράσει τους σκοπέλους. Αλλά και στη διαδικασία της έκδοσης και επιμέλειας της συλλογής διηγημάτων των συμμετεχόντων στον κύκλο.

Κάθε κύκλος αποτελείται από 10 τρίωρες εβδομαδιάιες συναντήσεις. Για να λάβει μέρος κανείς στον δεύτερο και στον τρίτο κύκλο πρέπει να έχει ολοκληρώσει αντίστοιχα τον πρώτο ή τον δεύτερο κύκλο.

Για πληροφορίες αλλά και για να δηλώσετε συμμετοχή στείλτε mail στα: info@booktalks.gr ή kmalakate@gmail.com

*Η Κατερίνα Μαλακατέ γεννήθηκε το 1978 και σπούδασε φαρμακευτική. Διατηρεί από το 2009 το βιβλιοφιλικό ιστολόγιο Διαβάζοντας και είναι ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Booktalks. To πρώτο της μυθιστόρημα, Κανείς δεν θέλει να πεθάνει, εκδόθηκε το 2013, ακολούθησε Το Σχέδιο, ενώ το τελευταίο της, Χωρίς πρόσωπο, κυκλοφόρησε το 2020 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.



Μπορείτε αν θέλετε να διαβάσετε κι άλλα για εργαστήρια μας εδώ:

http://diavazontas.blogspot.co...

http://diavazontas.blogspot.co...

http://diavazontas.blogspot.co...

http://diavazontas.blogspot.co...