"Ο Εξώστης", Νίκος Καχτίτσης

Η επανέκδοση του «Εξώστη» του Νίκου Καχτίτση, και μάλιστα σε μια έκδοση ιδιαιτέρως φροντισμένη και ψαγμένη ως προς την απόδοση του κειμένου, ήταν ένα γεγονός που έκανε σχετικό θόρυβο σε αυτούς που ασχολούνται με τα βιβλία στην Ελλάδα. Και όχι άδικα, γιατί ο σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό Καχτίτσης έγραφε μοντέρνα σε μιαν εποχή που στην Ελλάδα δεν ήταν αυτή η νόρμα.

Ήρωας του βιβλίου είναι ο Σ.Π, ένας άνθρωπος που έχει καταφύγει στην Αφρική για να ξεφύγει από τις τύψεις για όσα έχει κάνει. Εκεί περνά σχετικά καλά τα πρώτα χρόνια, γίνεται κολλητός φίλος του διοικητή, φλερτάρει ως και την κόρη του, μια νεαρά κατά πολύ νεότερή του. Όμως ξαφνικά δυο εφιαλτικά περιστατικά θα του θυμίσουν τις τύψεις, θα καταλήξει ένας σπασμένος και μόνος άνθρωπος που γράφει αυτό το ημερολόγιο, για να μας εκθέσει τα συναισθήματα και τη συντριβή του, την πρόθεσή του να αυτοκτονήσει.

Ο Σ.Π. είναι ένας αναξιόπιστος αφηγητής. Συνεχώς ανασκευάζει, μερικές φορές υπεκφεύγει, άλλοτε διστάζει, διορθώνει, ξέρει και δεν ξέρει, ξέρει αλλά δε λέει. Στο κείμενο από πλευράς πλοκής γίνονται πολύ λίγα πράγματα, αποκαλύπτονται ακόμα λιγότερα. Όμως αυτό που συμβαίνει είναι αληθινό. Ο Σ.Π., ένα κάθαρμα που διέπραξε εγκλήματα στον πόλεμο κι έπειτα θέλησε να τη σκαπουλάρει στην Αφρική κρατώντας τα άνομα λεφτά, είναι ένας άνθρωπος σε παρακμή μεν, αλλά δεν παύει να είναι ο εαυτός του. Θέλει να βρει ελαφρυντικά ως και την ύστατη ώρα, από την άλλη καταλαβαίνει πως δεν υπάρχουν. Θα μπορούσε να κερδίσει τη συμπάθειά μας, όμως είναι γλοιώδης.

Η χαρά του κειμένου είναι αυτή, καθώς και η μαγκιά του, ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής δεν μας διηγείται με τα λόγια το ποιόν του, δεν είναι αυτό που λέει που μετράει, αλλά ο τρόπος που το λέει. Ο χαρακτήρας του αποκαλύπτεται χωρίς φτιασίδια, τη στιγμή που ο λόγος του είναι γεμάτος γιρλάντες και υπεκφυγές. Ο «Εξώστης» είναι ένα πραγματικά σημαντικό έργο, μια άσκηση ύφους πετυχημένη. Κι αν ως τώρα δεν ξέραμε τον συγγραφέα του, καιρός ήταν να τον μάθουμε.

«Ο Εξώστης», Νίκος Καχτίτσης, εκδ. Κίχλη, 2012, σελ. 226

Υ.Γ. Η έκδοση της Κίχλης είναι ολοκληρωμένη, με επίμετρο, επιστολές, βιογραφία, ως κι ένα σημείωμα της εκδότριας που μας εξηγεί την περιπέτεια της έκδοσης. Αξίζουν συγχαρητήρια.