Ομολογουμένως ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας είναι ο 42ος παράλληλος, το 1ο μέρος της περίφημης Τριλογίας του Τζον Ντος Πάσος, USA. Όχι μόνον για την πολιτική του θέση και την κοινωνική ανάλυση της αμερικάνικης κοινωνίας πριν τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά και για τον τρόπο της αφήγησης· τότε εντελώς ριζοσπαστικό και διαφορετικό, που άφησε όμως πολλούς επιγόνους.
Τέσσερις είναι οι βασικοί αφηγηματικοί τόποι μέσα στο μυθιστόρημα. Πρώτος η τριτοπρόσωπη αφήγηση της ζωής 12 μυθιστορηματικών ηρώων, με διαφορετικό πρωταγωνιστή κάθε φορά. Οι ήρωες του Ντος Πάσος είναι κατά κανόνα άνθρωποι που ξεκινούν μέσα στη φτώχεια και την εγκατάλειψη. Οι πορείες δύο: ή θα παραμείνουν πένητες και περιπλανώμενοι, ή θα ανελιχτούν γοργά- έρποντας, γλείφοντας και με τα κέρατά τους- σε θέσεις πλούτου και εξουσίας. Ο συγγραφέας τείνει να μην πολυσυμπαθεί αυτούς τους τελευταίους.
Ανάμεσα στα αμιγώς μυθιστορηματικά κομμάτια πάρα πολύ συχνά παρεμβάλλονται τα «Επίκαιρα». Είναι κομμάτια από πρωτοσέλιδα εφημερίδων την εποχής, στίχοι τραγουδιών, ανάκατα, που δυσκολεύουν τον σημερινό αναγνώστη γιατί είναι δύσκολο να τα ταυτίσει, ακόμα και με τη βοήθεια των σημειώσεων.
Έπειτα έχουμε το "μάτι της Κάμερας", κείμενα μάλλον αυτοβιογραφικά, για τη ζωή του συγγραφέα και τους γονείς του, που αργούμε να τα κατατάξουμε ως τέτοια.
Και τέλος έχουμε κομμάτια βιογραφίας πραγματικών προσώπων όπως ο Έντισον.
Το αποτέλεσμα, αν και ακούγεται μπερδεμένο, είναι ένα μυθιστόρημα με πολλές άκρες και υποπλοκές, που όμως έχει συνοχή γιατί βασίζεται σε μία βασική κεντρική ιδέα, που ο αναγνώστης καταλαβαίνει σχεδόν από την αρχή. Πρωταγωνιστής είναι το ιστορικό φόντο, αυτό που αφορά τον Ντος Πάσος δεν είναι κάθε ιστορία και κάθε άτομο μεμονωμένα, αλλά πώς όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα της Αμερικής πριν το Πόλεμο. Οι κοινωνικές αντιφάσεις, οι ρατσιστικές εκδηλώσεις, ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο μέσος Αμερικανός και την πατρίδα του και την Ευρώπη, η θρησκεία και η τεχνολογία. Δυο τρεις δε από τους χαρακτήρες του- ο Μακ, η Τζέινι, ο Γουορντ Μουρχάουζ- είναι ολοζώντανοι, ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν χάρτινοι και προσχηματικοί, επιτελούν τον σκοπό τους μέσα σε αυτό το μωσαϊκό κι έπειτα δεν ασχολούμαστε πια μαζί τους.
Θεωρώ τον 42ο παράλληλο μεγάλο συγγραφικό μπούσουλα. Ο συγγραφέας παραδίδει μαθήματα λογοτεχνίας, ενώ φαινομενικά κάνει κάτι σαν ιστορικό χρονικό. Τα μυθιστορήματα σήμερα μοιάζουν πολύ με αυτή τη μίξη που επιχείρησε τότε ο Ντος Πάσος· τότε δεν έμοιαζαν. Για αυτό κάποια στιγμή θα συνεχίσω να διαβάζω την Τριλογία. Αν και χρειάζεται απόφαση για να πας στο επόμενο βιβλίο. Πρόκειται για μυθιστορήματα για γερά νεύρα.
«USA. O 42ος παράλληλος», John Dos Passos, μετ. Νίκος Λαμπρόπουλος, εκδ. Οδυσσέας, 2007, σελ. 502
Υ.Γ. 42 Η έκδοση που κυκλοφορεί από τον Οδυσσέα είναι πολύ προσεγμένη, με όσες ακριβώς σημειώσεις χρειάζεται, και σκληρό εξώφυλλο που άντεξε σε όλες τις κακουχίες.
Υ.Γ. 42-42 Τα άλλα δύο μέρη της Τριλογίας, "1919" και "The big money" είναι εξαντλημένα στα Ελληνικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου