20/4/13

"Οταν όλα καταρρέουν", Nicole Krauss




Βαθύ και σε κάποια σημεία αρκετά καταθλιπτικό, το μυθιστόρημα της Νικόλ Κράους «Όταν όλα καταρρέουν» αξίζει τον κόπο της ανάγνωσης, αν και σε παρασύρει σε έναν μάλλον αργό ρυθμό, σε βάζει για τα καλά στην αίσθηση των ηρώων του που οι ζωές του βρίσκονται συνεχώς στα όρια. Παρακολουθούμε μέσα στα χρόνια τέσσερις διαφορετικές ιστορίες, που όλες περιστρέφονται γύρω από ένα βαρύ γραφείο (φήμες λένε πως σε αυτό έγραφε ο Λόρκα) με πολλά μικρά και μεγάλα συρτάρια. Ένα από αυτά είναι κλειδωμένο και το κλειδί φαίνεται να μην το έχει κανείς.

Στην Νέα Υόρκη, μια ανερχόμενη συγγραφέας, η Νάντια, αποκτά το γραφείο όταν της το δανείζει ο Χιλιανός νεαρός ποιητής Ντάνιελ Βάρσκι, που τον γνωρίζει τυχαία και περνά την τελευταία του μέρα στην πόλη μαζί του. Το γραφείο γίνεται κεντρικό στοιχείο της ζωής της και της συγγραφής της αφού τα ίχνη του νεαρού Χιλιανού χάνονται και τα νέα δεν είναι καλά για αυτόν. Ώσπου, κοντά 25 χρονιά μετά εμφανίζεται μια νεαρή που διατείνεται πως είναι η κόρη του και παίρνει το γραφείο μακριά, στην Ιερουσαλήμ.

Μετά μαθαίνουμε την ιστορία της Λότε, μιας συγγραφέα με Γερμανική καταγωγή που  ποτέ δεν ήθελε να μιλά για τον εαυτό της. Αφηγητής είναι ο άντρας της, που την έχει μη στάξει και μη βρέξει, ανέχεται μέχρι και το καπρίτσιο της όταν εμφανίζεται ένας νεαρός ονόματι Ντάνιελ Βάρσκι να του χαρίσει το βαρύ, πολυαγαπημένο της γραφείο κι ας υποψιάζεται πως είναι εραστές. Η ιστορία θα πάρει αλλόκοτη τροπή όταν όσο η Λότε αργοπεθαίνει από Αλτσχάιμερ θα αποκαλυφθεί ένα μυστικό.

Στην Ιερουσαλήμ ένας πατέρας επανασυνδέεται με το γιο του στην κηδεία της μάνας. Οι σχέσεις τους ήταν πάντα κακές, ο γιος είχε φύγει στο Λονδίνο για χρόνια, όμως τώρα δηλώνει πως παραιτήθηκε από την πετυχημένη καριέρα του και θέλει να μείνει μαζί του. Οι μνήμες καθώς και η καθημερινότητα αλλάζουν τη σχέση τους.

Τέλος μια νεαρή μας μιλά για τον έρωτα της για έναν περίεργο άνθρωπο, τον Γιόαβ Ράις και τον εγκλεισμό του μαζί με την αδελφή του στο πατρικό τους. Ο πατέρας των δυο παιδιών, μια φιγούρα αινιγματική και ταυτόχρονα εμβληματική, είναι αντικέρ και ψάχνει μετά μανίας να βρει τα έπιπλα του πατρικού του σπιτιού, να το αναπαραστήσει έτσι όπως ήταν λίγο πριν το καταλάβουν οι Ναζί και οδηγήσουν τους δικούς του στην εξόντωση. Το μόνο που του λείπει είναι το βαρύ γραφείο του πατέρα του.

Οι ιστορίες μπλέκονται σχεδόν ανεπαίσθητα μεταξύ τους, ο χρόνος είναι ρευστός και ελαστικός, πότε βρισκόμαστε στο 1944 κι άλλοτε στο 2000. Το κοινό δίχτυ που ενώνει αυτούς τους ανθρώπους είναι η μοναξιά και η απώλεια, η αδυναμία επικοινωνίας με αυτούς που αγάπησες, η αυτοτιμωρία ως μέθοδος για να ξεχάσεις. Πολλές κλωστές της ιστορίας μένουν στο τέλος να αιωρούνται, κάθε μεμονωμένο επεισόδιο θα μπορούσε ίσως να αποτελεί και διαφορετικό μυθιστόρημα, όμως δεν λείπει η αίσθηση της συνοχής και της κάθαρσης. Το τελευταίο κεφάλαιο δένει τα πράγματα, τα κάνει περισσότερο κατανοητά και ταυτόχρονα τα αφήνει ανοιχτά.

Η Νικόλ Κράους είναι μια σχετικά νεαρή συγγραφέας, κατορθώνει όμως το αχανές υλικό της να το μετατρέψει σε καλοκουρδισμένο οικοδόμημα, να μη χαθεί στο δαίδαλο των ιστοριών της. Ένα τέτοιο επίτευγμα δεν μπορεί παρά να καταστήσει τη συγγραφέα του μια εξαιρετική ελπίδα για το Αμερικάνικο λογοτεχνικό μέλλον. 

"Όταν όλα καταρρέουν", Νικόλ Κράους, μετ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο, σελ 393

Υ.Γ.1 Αναλυτικότερα στο εξαιρετικό ποστ του librofilo
Υ.Γ.42 Ο πρωτότυπος τίτλος είναι "Great house"


10 σχόλια:

  1. Το βιβλίο της Κράους είναι ένα βιβλίο που δε θα διάβαζα ποτέ αν δε το έφερναν οι περιστάσεις να γίνει έτσι (το εκπληκτικό ποστ του Λιμπρόφιλο που με έκανε να τσιμπήσω σαν αρχάριος και η πολύ χαμηλή τιμή του - τρία ευρώ). Είναι ένα βιβλίο που δεν έχασα τίποτα διαβάζοντάς το αλλά δυστυχώς ούτε και κέρδισα. Συγγενεύει (αν και καθόλου θεματικά και υφολογικά) με το "Χαστούκι" του Τσόκλια που με έπεισε μια φίλη να διαβάσω, η οποία το διάβαζε εκείνη την περίοδο αντιλαμβανόμενη με σαφήνεια ότι κάνει οικτρή έκπτωση στα αναγνωστικά της στάνταρ, κάτι που μόλις το διάβασα και γω, διαπίστωσα με θλίψη πως συνέβαινε και με τα δικά μου στάνταρ. Όπως είπα και πριν... οι περιστάσεις!

    Ωστόσο, το βιβλίο της Κράους έχει κάποια θετικά στοιχεία. Μου άρεσε πολύ η δυναμική που έχουν τα αντικείμενα μέσα στην αφήγηση (αυτό με τράβηξε να το διαβάσω). Νομίζω ότι η ιστορία της νεαρής με την σχέση των δύο παράξενων αδελφών είναι το καλύτερο κομμάτι του βιβλίου. Ξεχωρίζω κάπως και την ιστορία του γιου που επιστρέφει για την κηδεία της μητέρας του. Αυτό που με χάλασε αρκετά, γιατί μου είχαν δημιουργηθεί εκ των προτέρων μεγάλες προσδοκίες (παρεμπιπτόντως, τι ωραίο βιβλίο αυτό!) ήταν το τέλος. Ο Λιμπρόφιλο ανέφερε στο ποστ ότι οι 60 τελευταίες σελίδες θα είναι αποκαλυπτικές και θα λύσουν ως έναν βαθμό το μυστήριο. Η Κράους προσπάθησε να μπαλώσει τα κενά αλλά με έναν σπασμωδικό τρόπο νομίζω. Λες και βιάστηκε να το τελειώσει. Θα προτιμούσα πολύ περισσότερο αν δεν έλεγε τίποτα παρά τελείωνε την αφήγηση ξαφνικά, μαχαίρι, εκεί που δεν το περιμένεις. Τα βιβλία χωρίς τέλος τα λατρεύω!

    Υ.Γ. Παραδόξως, είναι νομίζω από τα ελάχιστα βιβλία (πάντα κάνω την σύγκριση) που μου αρέσει περισσότερο ο ελληνικός τίτλος από τον πρωτότυπο. Η αναφορά σου σ' αυτόν, νομίζω έγινε με μια δόση θαυμασμού και έκπληξης που μου άφησε την αίσθηση ότι και σε σένα άρεσε περισσότερο ο ελληνικός. Ή μήπως ήταν καμουφλαρισμένη ειρωνεία;

    Υ.Γ. 42 Μήπως έχεις στην κατοχή σου την "Άμυνα του Λούζιν" του Ναμπόκοφ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Όπως καταλαβαίνεις κι εγώ από το ποστ του librofilo τσίμπησα. Ίσως και από τις συνεχείς αναφορές του την εβδομάδα που το διάβαζε. Εμένα πάλι μου άρεσε, το αδικείς που το συγκρίνεις με το "Χαστούκι". Καμία σχέση...

    Υ.Γ. Παραδόξως δεν είναι ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Απλά μου έκανε εντύπωση η καταφανής διαφορά τους.

    Υ.Γ.42 Όχι δεν το έχω. Και σταμάτα να με δελεάζεις. :P

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Όχι δεν το συγκρίνω με το "Χαστούκι". Το βιβλίο της Κράους ήταν κλάσεις ανώτερο. Μάλλον ήταν ατυχής η λέξη "συγγενεύει" που χρησιμοποίησα. Αυτό που εννοούσα ήταν ότι αυτά τα δύο βιβλία ήταν παρορμητικές αγορές στις οποίες σπανίως υποκύπτω, πολύ έξω από τα αναγνωστικά μου νερά (και εδώ, αντιστρέφοντας το νόημα που προσπαθούμε να φωτίσουμε όταν χρησιμοποιούμε την εν λόγω φράση, να αναφέρω ότι τα δικά μου αναγνωστικά νερά είναι τα βαθιά, τα κρύα και ερεβώδη, με έντονα ρεύματα). Σαν φάλαινα στα αβαθή νερά λοιπόν, που την λούζουν οι λουόμενοι με κουβαδάκια νερό, αφέθηκα να αγοράσω αυτό το βιβλίο, δίνοντας αμαχητί τα 24 καλοκαιρινά μου ευρώ σε μια αγορά, που αν στοχαζόμουν με σύνεση και υπομονή, θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε δύο -- ίσως και τρία -- λογοτεχνικά αριστουργήματα. Εν τέλει, νομίζω ότι το "Χαστούκι" δεν το διάβασα αλλά, το έφαγα στη μάπα!

    Υ.Γ. Δεν δελεάζω εσένα. Εγώ δελεάζομαι! Εγώ θέλω να διαβάσω την "Άμυνα του Λούζιν". Κρίμα, θα μπορούσα να την ανταλλάξω με μια νουβέλα που έχω. Σκακιστική!

    Υ.Γ. 42 Έχεις ήδη στη συλλογή σου το "Χαστούκι" και έτσι δεν μπορώ να απαλλαγώ από δαύτο! Το αφήνω ανυπεράσπιστος, να με κοιτά με επιτιμητικό βλέμμα, από τα ψηλότερα ράφια της βιβλιοθήκης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Κι εγώ ένα καλοκαίρι θαρρώ πως το έφαγα στη μάπα. Αλλά στην αγγλική (και απείρως φθηνότερη) εκδοχή. Σε κέρδισα αυτή τη φορά.

    Υ.Γ. Την παρήγγειλα αυτή τη νουβέλα. Άργησες... :P
    Υ.Γ. 42 Κι εγώ το ανταλλάσσω ευχαρίστως. Μήπως να ανοίξουμε ένα παλαιοβιβλιοπωλείο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. 1. Τι πάθατε με το Χαστούκι; Αξιοπρεπέστατο βιβλίο, εξαιρετική τηλεοπτική σειρά (πολύ ανώτερη από το βιβλιο)
    2. Το μυθιστόρημα της Κράους είναι έξοχο. Αντεαποδω
    3. Πολύ ωραία η ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΛΟΥΖΙΝ αλλά προτιμώ άλλα του Βλαντιμίρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. 1. Το Χαστούκι ως βιβλίο με κούρασε. θεωρώ πως ήδη από τα μισά η ιστορία είχε τελειώσει. Την σειρά δεν την έχω δει.
    2. Συμφωνώ.
    3. Και επαυξάνω. Αλλά δεν τα δίνω στον Μαραμπού, όλο προσπαθεί να με δελεάσει, θα μου αδειάσει τη βιβλιοθήκη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ζήτησα την "Άμυνα του Λούζιν" γιατί έχω κόλλημα με το σκάκι και καθότι εξαντλημένο από χρόνια το βιβλίο, έπρεπε να το βρω από άλλον δρόμο -- είμαι το καλό παλικάρι για το οποίο μιλάει όλος ο (σοφός) λαός (μας)!
    Προς τι η γκρίνια, Κατερίνα; Που να σου ζητούσα την "Λολίτα"!... που ειρήσθω εν παρόδω, θα το κάνω, να ξέρεις :Ρ

    Σήμερα τελείωσα το Catch 22. Απορώ γιατί δεν το είχα διαβάσει τόσα χρόνια και κυρίως όσο ήμουν στον στρατό, για να το εκτιμήσω ακόμα περισσότερο. Εκπληκτικό βιβλίο. 600 σελίδες ήταν πολύ λίγες, μακάρι να είχε άλλο τόσο! Τώρα διαβάζω το βιβλίο του Κέρτες. Σκέφτηκα να κρατήσω το ιστορικό φόντο και απλώς να μεταπηδήσω από τα στρατόπεδα των Συμμάχων σε εκείνα των δυνάμεων του Άξονα -- και ειδικότερα στα πιο σκοτεινά εξ' αυτών.

    Μετά από αυτό θα επιστρέψω στο "Αλεξανδρινό Κουαρτέτο" από το οποίο διάβασα μόνο το 1/4! Εκτός και αν καταφέρω στα ενδιάμεσα να σε δελεάσω τοιουτοτρόπως! Ας πούμε, δέχομαι με χαρά όσα περισσότερα διηγήματα του Γκυ ντε Μωπασαν, λέω εγώ τώρα...

    Υ.Γ. Τελικά παρήγγειλες Ντελίλλο ή να τροποποιήσω εκ νέου το αναγνωστικό μου πρόγραμμα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τον παρήγγειλα τον ΝτεΛίλο, ξέχασα να το πω ε; Ντροπή μου.

      Διαγραφή
  8. Καλά έκανες! Δε ξέρω αν θα κατάφερνα τελικά να το αποχωριστώ, αν και θα είχε ενδιαφέρον να προσπαθούσα να μάθω αν θα μπορούσα. Όπως και να' χει, είναι μια εγγυημένη αγορά! Συγχαρητήρια:! :Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ, ευχαριστώ... Πιστεύω πως στην τελική θα δυσκολευόμασταν πάντως, στο λέω. Δεν είναι καλό βιβλίο για ανταλλαγή.

      Διαγραφή