«Δενδρίτες», Κάλλια Παπαδάκη

Άνοιξα το βιβλίο της Κάλλιας Παπαδάκη με μεγάλες προσδοκίες, έχοντας διαβάσει και ακούσει τα καλύτερα. Ξεκινώ από αυτό γιατί οι εντυπώσεις για ένα μυθιστόρημα αρκετά συχνά έχουν να κάνουν με τις προκαταλήψεις μας. Δεν απογοητεύτηκα. Ούτε όμως γοητεύτηκα, εντελώς. Ίσως γιατί περίμενα πολλά. 

Η Παπαδάκη επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία της ως επί τον το πλείστον σε ενεστώτα χρόνο, με έναν λόγο εξαιρετικά μακροπερίοδο. Η τολμηρή επιλογή άλλοτε βγαίνει καλά και δίνει στο κείμενο μιαν ιδέα προφορικότητας και αμεσότητας, κι άλλοτε κουράζει, σαν να πρόκειται για κατασκεύασμα φτιαχτό, σαν να προκαλεί το θυμικό μας με την στίξη κι όχι με τα λόγια. Σίγουρα σε σημεία κάνει δυσκολότερο στην ανάγνωση ένα μυθιστόρημα που δεν έχει κανένα λόγο να είναι τέτοιο. 

Η ιστορία τοποθετείται στην Αμερική, στο Κάμπτεν, και ακολουθεί δύο διαφορετικούς ήρωες: τον Αντώνη Καμπάνη που φτάνει στην Αμερική με το ατμόπλοιο ως μετανάστης πρώτης γενιάς, δεν μιλά σχεδόν λέξη Αγγλικά, και μπλέκεται με ένα σωρό μικροδουλειές και μικροαπατεωνίες για να επιβιώσει και τον Μπέιζελ Καμπάνης, τον γιο του, μετανάστη πια δεύτερης γενιάς, που προσπαθεί να φτιάξει την ζωή του ως Αμερικάνος και βλέπει όλα του τα όνειρα να ματαιώνονται. Ενδιάμεσα η προγονή του Καμπάνη, η έφηβη Λητώ 68, και η άσπονδη φίλη της, η Πορτορικανή Μίνι, δίνουν μιαν άλλη νότα σκοτεινιάς στο μυθιστόρημα. 

Φόντο οι οικονομικές κρίσεις. Αυτή που ανάγκασε τον Αντώνη να φύγει για τα ξένα και να ζει μες στις στερήσεις, κι έπειτα η ποτοαπαγόρευση, το κραχ, η δυσκολία να επιβιώσεις. Το βασικό συστατικό της Παπαδάκη είναι οι ήρωες κι αυτό είναι το καλό κομμάτι του μυθιστορήματος. Δεν προσπαθεί να αναγάγει την ιστορία στην δική μας κρίση, θέλει να μιλήσει για τότε. Αν μας δημιουργούνται συνειρμοί με το Κραχ και το τι σημαίνει να είσαι οικονομικός μετανάστης είναι γιατί είναι αναπόφευκτο. Δεν μας ταΐζει η συγγραφέας συνδέσεις, μας αφήνει να χαθούμε σε αυτές και να τις βρούμε μόνοι μας.

Το βιβλίο έχει μπόλικη έρευνα πίσω του. Σε σημεία αυτό φαίνεται, οι ραφές του μυθιστορήματος ξηλώνουν λίγο, αλλά δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό να έχει δουλέψει κανείς τόσο το υλικό του που να θέλει να μας το δείξει. Οι «Δενδρίτες» είναι ένα βιβλίο πολύ χαμηλών τόνων, ένα από κείνα τα ύπουλα που τα διαβάζεις με μέτριο ενδιαφέρον, το κλείνεις με έναν αναστεναγμό κι έπειτα το ξανασκέφτεσαι, δεν το ξεχνάς. Με σιγουριά δεν φαντάζεται κανείς πως είναι γραμμένο από μια τόσο νέα γυναίκα που αποπειράται μόλις δεύτερη φορά να γράψει μυθιστόρημα. Η ποιότητά του σε παραπέμπει σε φτασμένο λογοτέχνη. 

«Δενδρίτες», Κάλλια Παπαδάκη, εκδ. Πόλις, 2015, σελ.233