"H μύτη", Nikolaj Gogol

Μάλλον από τα πιο αστεία και ενδιαφέροντα διηγήματα που έχω διαβάσει στη ζωή μου, «Η μύτη» του Νικολάι Γκόγκολ, είναι ένα κείμενο απολαυστικό που σε αναγκάζει να μην το αφήσεις από τα χέρια σου μέχρι να τελειώσει. Η έκδοση στην οποία το διάβασα περιείχε και μια εικαστική συλλογή εμπνευσμένη από το θέμα που πολύ ταίριαζε στον σκαμπρόζικο χαρακτήρα του κειμένου.

Ο Ιβαν Γιακόβλεβιτς, ένα μπεκρής μπαρμπέρης ολίγον μούτρο, ξυπνά μια μέρα και μέσα στο καρβέλι το ψωμί του βρίσκει μια μύτη. Ευθύς την αναγνωρίζει, είναι ενός τακτικού του πελάτη, του υπουργικού παρέδρου Κοβαλιόφ, μα δεν μπορεί να καταλάβει ούτε πως βρέθηκε μες στο αγοραστό ψωμί, ούτε τι θα κάνει με το εύρημά του. Παράλληλα ο νεαρός πάρεδρος, που υπολογίζει σε έναν καλό γάμο, ξυπνά και διαπιστώνει πως στο σημείο της μύτης του βρίσκεται μια λεία επιφάνεια και πώς η μύτη έχει εξαφανιστεί.

Το πώς κινείται ο Κοβαλιόφ για να ξαναβρεί τη μύτη του αλλά και το τέλος του διηγήματος είναι ξεκαρδιστικά. Παραδίδουν όμως ταυτόχρονα κι ένα μάθημα λογοτεχνίας, γιατί μέσα από αυτή την ιδιότροπη και αδύνατον με ρεαλιστικό τρόπο να λυθεί ιστορία, ο Γκόγκολ καταφέρνει να παντρέψει το αδιέξοδο με τη φαντασία. Η πραγματικότητα αποδομείται, γίνεται αντικείμενο σάτιρας και χλευασμού και τελικά αποδυναμώνεται τελείως, θυμίζοντας μας την πραγματική, παράλογη, ζωή που ζούμε. Μέσα από το αδιανόητο γίνεται ακόμα πιο φανερό πως οποιαδήποτε στιγμή το παράλογο μπορεί να μας χτυπήσει την πόρτα, κι όλοι θα είναι εκεί να το συγκαλύψουν, να το χλευάσουν και τελικά να το ξεπεράσουν.

«Η μύτη», Νικολάι Γκόγκολ, μετ. Κώστας Μηλτιάδης, εκδ. Κοροντζή, 2007, σελ.72