"'Ορυξ και Κρέικ", Margaret Atwood

Με τα βιβλία «Όρυξ και Κρέικ» και "H Χρονιά της πλημμύρας» διέπραξα ένα -μάλλον μη κλασικό- αναγνωστικό λάθος, διάβασα πρώτα το sequel. Αυτό μόνον στα λόγια είναι πρόβλημα, γιατί τα δυο βιβλία στέκονται ανθύπαρκτα, κινούνται στην ίδια φανταστική σφαίρα, αλλά στην πραγματικότητα λίγη σχέση έχουν το ένα με το άλλο. Το «Όρυξ και Κρέικ» είναι κλάσεις ανώτερο, αλλά αυτό  συμβαίνει συχνά σε ταινίες και βιβλία που ο δημιουργός αποφασίζει να επενδύσει στην ίδια ιδέα∙ το πρωτογενές υλικό είναι καλύτερο.

Ας επικεντρωθώ λοιπόν στο ίδιο το βιβλίο γιατί το αξίζει. Πρόκειται για μια δυστοπία, από αυτές που η Άτγουντ ξέρει να χειρίζεται με κλειστά μάτια, για ένα σύμπαν αλλόκοτο μεν, όχι όμως τόσο μακρινό ούτε δύσκολο να φανταστείς, όπου η γενετική έχει ξεφύγει από τα όρια, δημιουργούνται συνεχώς καινούργια είδη στα εργαστήρια, χαζοί συνδυασμοί όπως τα ρακουνάβια*, κι άλλοι επικίνδυνοι όπως τα τσακαλόσκυλα και τα οργούνια (γουρούνια με ανθρώπινο DNA) ώσπου ένας άνθρωπος, ο Κρέικ, αποφασίζει να φτιάξει ένα νέο είδος ανθρώπου.

Ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο Χιονάνθρωπος ή αλλιώς Τζίμι, κολλητός του Κρέικ από τα μαθητικά τους χρόνια που στάθηκε δίπλα του όσο αυτός σχεδίαζε έναν εφιάλτη και τελικά βρέθηκε να ζει την καταστροφή που ενορχήστρωσε ο φίλος του. Τον παρακολουθούμε όσο προσπαθεί να τα βγάλει πέρα σε έναν κόσμο που δεν φαίνεται κανείς άλλος homo sapiens sapiens να έχει επιζήσει και οι μόνοι οργανισμοί είναι τα γενετικά τροποποιημένα «παιδιά του Κρέικ»- άντρες και γυναίκες απαλλαγμένοι από τα πάθη των πιο παλιών που τρέφονται μόνο με βολβούς και ρίζες, δεν έχουν την αίσθηση της ιδιοκτησίας, του αρχηγού, δεν θα μάθουν ποτέ να καλλιεργούν ή να δημιουργούν κι έχουν οίστρο μόνο μια φορά το χρόνο οπότε και το αιδοίο των γυναικών γίνεται μπλε και την διεκδικούν όλοι οι άντρες στη σειρά κουνώντας τους επίσης μπλε φαλλούς τους- και τα "παιδία της Όρυξ", τα αλλόκοτα ζώα και φυτά του εργαστηρίου.

Ο Τζίμι είναι ένας ολοκληρωμένος χαρακτήρας, πράγμα σπάνιο σε δυστοπικά μυθιστορήματα, ένας άνθρωπος που πονά αλλά δε διστάζει να πει την ιστορία του. Ο Κρέικ συμβολίζει την αλαζονεία, την αυτιστική προσκόλληση στο "επόμενο στάδιο" και η Όρυξ, η μικρή πόρνη που καταλήγει μια μικρή θεά μητέρα-φύση, ίσως το πιο καλό αστείο όλου του βιβλίου. Το μυθιστόρημα είναι έξυπνα στημένο αφηγηματικά, οι σκηνές του χαώδους παρόντος εναλλάσσονται με αυτές του αμαρτωλού παρελθόντος και το τέλος αφήνει να αχνοφαίνεται μια ελπίδα.

Στη σχετικά γρήγορη ανάγνωση που επιτρέπει η ροή της αφήγησης χάρηκα το πως εξελίσσεται η ιστορία, τους προβληματισμούς της Άτγουντ για τον πλανήτη και τη γενετική, τον τρόπο που είναι δομημένη η κοινωνία, το αν τα ανθρώπινα "ελαττώματα" είναι πραγματικά τέτοια, δεν βαρέθηκα στιγμή. Το βιβλίο δεν παίρνει σαφή πολιτική θέση κι αυτό είναι από τα μεγαλύτερα ατού του. Κι αν κι έχω κλίση πως αυτού του τύπου τα μυθιστορήματα και δεν μπορώ να είμαι αντικειμενική, νομίζω πως το«Όρυξ και Κρέικ» είναι από αυτά που κανείς αξίζει να διαβάσει στη ζωή του.   

*στη "Χρονιά της Πλημμύρας" μεταφράζονται ρακουνασβοί

"Όρυξ και Κρέικ", Μάργκαρετ Άτγουντ, μετ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ωκεανίδα, 2004, σελ. 570

Υ.Γ. Η μετάφραση του "'Ορυξ και Κρέικ" μου φάνηκε καλύτερη.